تحولي که در ادبيات فارسي عصر ما به چشم مي خورد، قطعا مساله اي است که نمي توان از آن عبور کرد و اين محتوا و فرم جديد را بدون تحليل کنار گذاشت. "داستان ادبيات و سرگذشت اجتماع" اثري است به قلم درخشان و به يادماندني "شاهرخ مسکوب"، انديشمند، نويسنده و منتقد ايراني، که دگرگوني هاي ذکر شده را طي پنج فصل اساسي، به دقت زير ذره بين خواهد برد. انديشه ي نوگرايي و اميد به تحولات اجتماعي، که انقلاب مشروطه، هم نتيجه و هم عامل ايجادکننده ي انگيزه ي بيشتر براي آن بود، سبب شد تا فرهنگ کشور نيز همچون سياست آن دچار دگرگوني عميق شود. نقش اجتماعي ادبيات، شاعر و نويسنده نيز در اين ميان تغيير کرد و محتوا و شکل آثار نيز دچار دگرگوني شد. اين تحول، سبب ايجاد آثاري خلاقانه شد که نقش جديدي بر ديوار ادبيات ايران زد و دريافتي تازه از آن را نويد داد.
اين تحولات ادبي و آثار خلاقانه، آنطور که بايد و شايد از نظرگاه جامعه شناسي تاريخي مورد سنجش اهل ادب و سخن قرار نگرفت تا اينکه "شاهرخ مسکوب" در کتاب "داستان ادبيات و سرگذشت اجتماع"، آن را به دقت مورد تجزيه و تحليل قرار داد. البته اين اثر به طور خاص چند تن از اهالي ادب ايران را در دوره ي زماني مشخص مورد بررسي قرار مي دهد و پيوستگي آثار خلق شده به دست آنان را با دوراني که در آن مي زيسته اند، تحليل مي نمايد. به اين ترتيب مي توان گفت شيوه ي "شاهرخ مسکوب" در کتاب "داستان ادبيات و سرگذشت اجتماع"، شيوه اي تاريخي و اجتماعي است و با ارائه ي مطالبي پيرامون خاستگاه اجتماعي ادبيات، مباحث خود را آغاز مي کند.