درباره‌‌ی مسائل بوطيقاي داستايفسكي

بوطيقاي داستايفسکي کتابي است از ميخائيل باختين، فيلسوف و نظريه‌پرداز ادبي روسي قرن بيستم. اين کتاب ابتدا در سال 1929 در لنينگراد تحت عنوان مشکلات هنر خلاق داستايفسکي منتشر شد اما با اضافات قابل توجهي تحت عنوان جديد در سال 1963 در مسکو تجديد چاپ شد. اين کتاب براي اولين بار در سال 1973 به انگليسي ترجمه شد. پرسش هاي بوطيقاي داستايفسکي به عنوان يک اثر اساسي در مطالعات داستايوفسکي و سهم مهمي در نظريه ادبي تلقي مي شود. باختين تعدادي از مفاهيم کليدي مانند "چندصدايي" و "کارناواليزاسيون" را معرفي مي‌کند تا آنچه را که در هنر ادبي داستايوفسکي منحصربه‌فرد مي‌ديد روشن کند. او استدلال مي‌کند که آثار داستايوفسکي اساسا ديالوگ هستند و بر اساس تعامل بين صداهاي خودمختار آشکار مي‌شوند، برخلاف آثار تک ساحتي يا تک‌شناختي، که در آن ها طرح و شخصيت در محدوده‌هاي يک جهان تاليفي منفرد آشکار مي‌شوند. اين کتاب داراي 5 فصل و يک مقدمه مختصر (از مولف) و يک نتيجه گيري مي باشد. باختين در مقدمه مي نويسد: "ما داستايوفسکي را يکي از بزرگترين نوآوران در قلمرو فرم هنري مي دانيم. او نوع کاملا جديدي از تفکر هنري را ايجاد کرد که ما موقتا آن را چند صدايي ناميده ايم. اين نوع تفکر هنري در رمان هاي داستايوفسکي تجلي پيدا کرد. اما اهميت آن بسيار فراتر از محدوديت‌هاي رمان است و به چندين اصل اساسي زيبايي‌شناسي اروپايي مي‌پردازد. هدف اين اثر اين است که از طريق تحليل ادبي نظري، اين نوآوري بنيادي داستايوفسکي را به نمايش بگذارد. ميخاييل باختين، منتقد ادبي و فيلسوف قرن بيستم، با ايده‌هايي که در کتاب مسائل بوطيقاي داستايفسکي طرح مي‌کند راهي براي فهم بهتر انديشه و آثار داستايفسکي و رمان روسي قرن نوزدهم مي‌گشايد. اين ايده‌ها اما به آثار داستايفسکي محدود نمي‌ماند، بلکه او بر آن است در اين کتاب به سوال‌هايي مهم درباب فرم هنري، بازنمايي واقعيت، شکل‌گيري شخصيت، سير تاريخي شکل‌گيري رمان و جايگاه آن به‌عنوان فرمي هنري پاسخ دهد، فرمي که از نظر او ساير انواع ادبي، و حتي ديگر اشکال هنري، را دگرگون کرده است. از منظر باختين، که همانا خمير? زبان بشر را گفت‌وگو مي‌داند، رمان بهترين شکل نوشتار براي عيان‌ساختن ماهيت گفت‌وگويي يا مکالمه‌اي زبان بوده است؛ اينکه آدم‌ها وقتي زبان به سخن مي‌گشايند، حتي وقتي فکر يا احساس مي‌کنند، پيشاپيش مملو از زبان‌هاي ديگر و در تعامل و ستيز با زبان‌هاي ديگرند. ايده‌ها و مفاهيم مهم و جذاب باختين، از جمله چندصدايي، پايان‌ناپذيري، کارناوال‌گرايي، گفتمان دوپاره و... همگي اول‌بار در اين کتاب طرح شدند. او همان‌طور که تالستوي را در خلق فن نثر و بازنمايي زندگي روزمره تحسين مي‌کند، داستايفسکي را به‌خاطر رودرروکردن شخصيت‌هايش با يکديگر، در آستان? نقاط بغرنج زندگي‌شان، مي‌ستايد؛ شخصيت‌هايي که به روال زندگي واقعي از منظر يکديگر و در مواجهه با هم بازشناخته مي‌شوند و رشد مي‌کنند.

آخرین محصولات مشاهده شده