"تاريخ ايران باستان" اثري است در سه جلد به قلم "ميرزا حسن خان پيرنيا" معروف به "مشيرالدوله" که در زمره ي طولاني ترين و کامل ترين آثار نگارش شده درباره ي ايران باستان مي باشد. "حسن پيرنيا" در اين کتاب، گستره ي زماني وسيعي را از حدود دو هزار سال قبل از ميلاد مسيح و دوران سومري ها تا خاتمه ي دوران اشکانيان مورد پوشش قرار داده است و افسوس که عمر مهلت نداد تا نگارش اين اثر درباره ي ايران پيش از اسلام را با مطالب مربوط به دوره ي ساسانيان تکميل بنمايد. باري اين چهره ي شايسته ي ملي که از رجال خوش نام مشروطه به حساب مي آمد، اثري را از خود برجاي نهاده که منتقدان بسياري آن را ستوده اند و مطالعه اش را به دوست داران تاريخ اين مرز و بوم پيشنهاد کرده اند. "تاريخ ايران باستان" به همت "حسن پيرنيا" تنها يک کتاب تاريخي نيست بلکه يک دايره المعارف برجسته از تاريخ و فرهنگ و تمدن ايران و ديگر سرزمين هاي بزرگ و قابل توجه جهان نظير يونان، هند، روم، مصر و بين النهرين است. به اين ترتيب خواننده با مطالعه اي اين گنجينه ي تاريخي گرانبها نه تنها با آنچه در زمان حکومت مادها، هخامنشيان، اشکانيان، سلوکيان و ديگر سلسله هاي بزرگ باستان بر ايران گذشت، آشنا مي شود، بلکه مطالب خواندني و اصالت مندي را از تاريخ و فرهنگ خاورميانه، يونان و ديگر بلاد بزرگ به دست مي دهد. "مشيرالدوله" با دقتي مثال زدني به جمع آوري مستندات اين کتاب پرداخته و "تاريخ ايران باستان" به دور از هرگونه بزرگ نمايي يا زياده گويي، اظهارات دقيق و قابل اطميناني را در اختيار خوانندگان قرار مي دهد.