درست است که نئونازي‌ها يارگيري‌شان هر روز متوهمان خون اصيل ژرمن بيشتري را به جامعه‌ي آلماني اضافه مي‌کند، با اين‌همه نمي‌توان تلاش و تجربه‌ي ناب آنها را براي عبور از ذهن و روح نازيسم طي دهه‌هاي پس از جنگ دوم را در زمره‌ي بزرگ‌ترين دستاوردهاي انسان مدرن قرار نداد. با نگاه به اين جامعه، درست در لحظه‌ي پس‌از سقوط رايش سوم، درگيري دروني و چندوجهي فرد فرد ملتي را مي‌بينيم که بخش بزرگي از تقصير جنگ دوم جهاني را به دوش مي‌کشند و درعين‌حال در حس عميقي از بي‌تقصيري و بي‌گناهي نيز غوطه‌ورند. پايبندي آلماني با عرق ملي مثال‌زدني که در هنگامه‌ي سلطه‌ي نازيسم به‌زعم کارل ياسپرس «وجداني نيک غرق در اعمال شر» را ساخت و هم‌زمان يادآوري اين نکته که باز به انگاره‌ي ياسپرس مي‌توان گفت: «… تعهد در قبال سرزمين پدري، ژرفايي به‌مراتب بيشتر از اطاعت کورکورانه در قبال حاکميت زمانه دارد. سرزمين پدري ديگر سرزمين پدري نيست، هنگامي‌که روحش ويران‌شده باشد.» همين‌ها و هم‌زمان خطاب شدن هميشه با برچسب نازيست، جامعه‌ي آلماني را نه در مقام تکيه‌گاه براي عبور از فاشيسم، بلکه نمونه‌‌اي دقيق براي تماشا و لمس، پيش رويمان مي‌گذارند. آلماني که در اتحادي خالص‌شده جنگيد، شکست خورد، دو شقه شد و پس از ديوار برلين متحد شد، تجربه‌ي فهم وحشت و وحشت پس از سقوط وحشت را دقيق نشان‌مان مي‌دهد. سوزان نيمن ازهمين‌رو با نظر به الزام درس گرفتن از آلماني‌ها، تجربه‌ي خود زن سفيدپوست يهودي متولد جنوب ايالات متحده‌ را در مسير نژاد و خاطره‌ي شر، بازيابي مي‌کند. «مثلي قديمي هست که مي‌گويداگر من کاتوليک باشم و در جنوب زندگي کنم، دلشوره پيدا مي‌کنم. اگر يهودي باشم، اسباب و اثاث خود را جمع مي‌کنم. اگر سياهچوست باشم مي‌روم.»؛ اين نقل نويسنده در آغاز کتاب از زبان يکي از بستگان «امت تيل»، نوجوان سياهپوست اهل شيکاگو‌ست که در 28 اوت 1955 هنگامي که براي ديدن آشنايانش به مي‌سي‌سي‌پي رفته بود، به شکل دهشتناکي لينچ شد! مثلي که روشن مي‌کند چگونه آمريکايي‌بودن همواره در هاله‌اي از جامعه‌اي کاستي و نژادي غوطه‌ور بوده است. کتاب «درس گرفتن از آلماني‌ها؛ خاطره‌ي شرّ و مسئله‌ي نژاد» روايت‌هاي تجربه‌ي نيمن از تولد و زندگي در جنوب تفکيک‌نژادي‌شده‌ي آمريکا را به تأملاتش در آلمان نازيسم و پس‌ازآن برده و در رفت‌وبرگشتي درست، آمريکايي برده‌ار را پيش و پس از جنگ داخلي و الغاي قانوني برده‌داري در گفت‌وگويي با آلماني پس از رايش و پس از جنگ سرد قرار مي‌دهد و البته با نظر به همه‌ي استفاده‌ها و سواستفاده‌ي مقايسه‌ي تاريخي.