کتاب حاضر، درباره روان شناسي ادراک، ترجمه جلد دوم از گزيده شش جلدي مجموع آثار «ديلتاي» است که در آن مولف، ضمن بررسي تاريخي عناصر شکل گيري مفاهيم علوم انساني در متن علوم طبيعي، نحوه شکل گيري اين مفاهيم را در ذهن و شيوه تدوين آن ارائه کرده است. در ابتدا، شرحي از مقولات زندگي و سپس دو مکتب روان شناسي تبييني و توصيفي شرح داده شده است. در آخر نيز به بيان تاريخ شکل گيري مقولات زندگي در علوم طبيعي، عمدتا دو قرن هفدهم و هجدهم پرداخته و چگونگي شکل گيري مفهوم نوع يا گونه در تحقيقات علماي طبيعي و انتقال آن به هنر و علوم انساني بررسي شده است.