اين کتاب بر مبناي دو اصل نظري تدوين شده است: نخست اين که هستي يک متن مقدس و مبناي معرفت ديني است، که در طول تاريخ مورد غفلت بخشي از متفکرين مسلمان بوده است، هستي به عنوان يک کل يا «وجود» مستمرا و مشتاقانه در آفرينش، انتخاب، هماهنگي و تصميم است، هر ذره «روح» دارد، در هر ذره يک من و در کل هستي نيز يک «من» وجود دارد، که بي هيچ درنگ در هر «آن» تصميم مي گيرد، انتخاب مي کند و «حيات» دارد، نتيجه ي اين نگاه آن است که انسان خود را در محضر جهاني با واقعيت شگفت، هماهنگ، شيدا و آفرينش گر مي بيند که زنده و اطمينان بخش و ناظر است. اصل دوم اين است که دين دو بخش دارد: الف) ثابت و تغييرناپذير، ب) متغير و تغييرپذير. حوزه ي اول حوزه ي اصول يا ارزش هاست و حوزه ي دوم حوزه ي «امور» يا «روش ها»ست. مسائلي چون معني و هدف داري در هستي، هدف زندگي، ويژگي هاي انسان، عدالت، کرامت ذاتي انسان، حفظ محيط زيست و … حوزه ي اصول است، که تقريبا اکثر آن مورد توافق خرد جمعي روز بشر است، و در اکثر قريب به اتفاق قوانين اساسي دنيا آمده است. حوزه ي دوم مربوط به راه هاي رسيدن به هدف ها و ارزش هاست، در اين حوزه، مبنا دانايي و خرد جمعي روز بشر است، به تعبير مرحوم مطهري که ديدگاه اقبال لاهوري را در يک جمله بيان مي کند: «دين هدف ها را تعيين مي کند و علم راه رسيدن به آن هدف ها را». روش ها تابع زمان و مکان اند لذا ابدي و جاوداني نيستند و متناسب با زمان تغيير پيدا مي کنند، لاجرم ميدان عدم قطعيت اند.