ژاپني‌ها معماري‌شان را در ستايش سايه‌ها و همه‌ي حضور حاصل از تلاقي نور و تاريکي فرم داده‌اند؛ آن فضاي محو، مات، نيمه‌جان و قابل تعمق. گويي قرار است چيزي نديدني را با راندنش به قلمروي سايه‌ها، بيشتر و بهتر ببينند. نوعي نفوذ به اعماق اشياء، چيزها، هيچ‌ها! ادبيات و سينماي ژاپن هم همواره در همين مسير بوده است، از ناتسومه سوسه‌کي، ياسوناري کاواباتا، ياسوجيزو اوزو و کنجي ميزوگوچي تا کوبو آبه و هاروکي موراکامي و کيوشي کوراساوا. اگر سينماي ژاپن عموما در حال تصوير کردن فضاي ميان چيزها بوده، ادبيات مدرنش به سردمداري ناتسومه سوسه‌کي، به ژرفاي چيزها نظر داشته است. کتاب «کوکورو» که در نامش، «قلب چيزها» نهفته است، يکي از پيش‌قراولان به ادبيات درآوردن وضعيتي‌ست که مي‌توان حرکت ژاپن از دوران‌ ميجي به تايشو تعبيرش کرد. دوران ميجي که از حيث بازگرداندن قدرت به ساحت مطلقه‌ي امپراتور، آن هم با هدف مدرن کردن يک کشور، يکي از عجيب‌ترين تجربه‌هاي سياسي – اجتماعي دو سده‌ي گذشته‌ي جهان است، موجب تغييراتي اساسي در ذهن و زبان انسان ژاپني شد. دوران تايشو ادامه‌ي دستاوردهاي ميجي بود ولي بدون الزام به حفظ بنيان‌هاي فکري ژاپني و به همين دليل بود که عموم تربيت‌شدگان زمانه‌ي ميجي تاب تحمل زمانه‌ي تايشو را نداشتند. سوسه‌کي هم سخت آشفته و اندوهناک بود که پايان تريلوژي پسين‌اش شد «کوکورو» که هم اندوه از مرگ ناگزير عصري حامل صلابت و شکوه را در خود دارد و هم بي‌تابي از اين فقدان و ناچاري رفتن از پي آن‌که رفته است را! کوکورو نتيجه‌ي غايي آن ادبياتي‌ست که معتقد است ژاپن، شبح جهان بي‌شبح است و نفي اين روح، اين شبح، ارمغانش سرگرداني‌ مدام است.