چهار مقاله اي که در اين کتاب مي خوانيد هريک به نوعي مشکلات تاريخي توسعه اقتصادي و سياسي ايران را بررسي مي کند. فقدان امنيت براي مالکيت خصوصي و در نتيجه عدم انباشت سرمايه در دست بخش خصوصي، انحصار ثروت و قدرت اقتصادي در دست حکومت ها که خود به انحصار قدرت سياسي مي انجاميد و سرعت و شدت تحولات سياسي و اجتماعي که جامعه را از چهارچوب قانوني باثبات که لازمه رشد و توسعه اقتصادي است محروم مي کرد، در دو مقاله اول بررسي مي شود. تلاش براي استقرار قانون و نظم قانوني که به انقلاب مشروطه انجاميد و علل ناکامي ها و کمبودهاي اين جنبش مضمون مقاله سوم است و در مقاله چهارم که به معنايي دنباله مقاله سوم است شرحي از زندگي و آثار ملک الشعراي بهار را مي خوانيم که از کوشندگان راه مشروطه بود و انساني فرهيخته و آزاديخواه و متجدد بود که مي کوشيد در فضاي بسته و خطرخيز ديکتاتوري، در عين وفادارماندن به آرمان هاي خود، از تندروي هاي ويرانگر بپرهيزد و در محيطي که کمتر کسي هوادار اعتدال و خرد بود، به اعتدالي خردمندانه برسد.
کتاب ايران جامعه کوتاه مدت
محمد علي کاتوزيان در کتاب «ايران،جامعه کوتاه مدت و 3 مقاله ديگر» مسائل و اتفافات معاصر تاريخ ايران را بررسي کرده است و در آن به ريشه يابي علل وقوع اين حوادث و تاثيراتي که به طور کلي بر جامعه ي ايران داشته اند پرداخته است. اين چهار مقاله عبارتند از «ايران، جامعه ي کوتاه مدت»،«مشروعيت و جانشيني در تاريخ ايران»، «انقلاب براي قانون» و «شاعر جوان انقلابي». در مقاله ي اول مشکلات توسعه ي سياسي و اقتصادي بلند مدت در ايران مورد بررسي قرار مي گيرد مقاله ي دوم شامل مواردي همچون «مشروعيت و جانشيني در اروپا»، «فره ي ايزدي»، «فرمانرواي کامل و دادگر»، «مشروعيت و شورش»، «مشروعيت در دوران اسلامي» و «مشکل جانشيني» مي شود، مقاله سوم مسئله ي وضع قانون در ايران را پي مي گيرد و در نهايت در مقاله چهارم زندگي ملک الشعراي بهار به عنوان يکي از مشروطه خواهان شناخته شده مورد بررسي قرار مي گيرد.