هر وقت فردي بيش از نيم قرن به تحقيق بپردازد و مجموعه ي يازده جلدي تاريخ جامع تمدن بشري را بنويسد، طبيعي است که مردم بخواهند بدانند از اين کار و تلاش به چه نتيجه اي رسيده است، بدانند که از نظر او کدام يک از دوره ها، افراد و دستاورد ها از بقيه برتر يا مهم تر بوده اند، مثلا دورانت در طومار افتخار انديشه ي بشري خود به چه کساني عنوان برترين متفکران تاريخ بشريت را مي دهد؟ واقعا عنوان بزرگترين شاعران را به چه کسي مي دهد: آن هايي که با کلامشان نت هايي بر تار و پود قلب آدمي رسم مي کنندکه طنينش تا صدها بلکه هزاران سال پس از درگذشتشان ادامه مي يابد؟ بهترين کتاب هاي آموزشي، هدفمند، و مفيد که حتما بايد خوانده شوند کدامند؟ دورانت در طول زندگي حرفه اي خود به تقاضاي رو به رشد مردم براي چنين ارزيابي هاي کارشناسي شده، يا به رشته ي تحرير درآوردن و نوشتن مقالاتي شامل نظرات شخصي در مورد رتبه بندي «ده متفکر برتر»، «ده شاعر برتر»، «صد کتاب برتر آموزشي»، «نفطه ي اوج ده پيشرفت بشري» و «دوازده رويداد مهم در تاريخ جهان» پاسخ داد. برخي از اين مقالات در نشريات به چاپ رسيد و بقيه به صورت سخنراني ارائه شد. با اين حال ممکن نبود فردي به نتايج او در اين موارد دست يابد. مگر آنکه اتفاقي مجله ي نظرات چاپ شده ي او را مي خريد يا آنقدر خوش شانس بود که در يکي از آن جلسات سخنراني شرکت مي کرد. خوشبختانه همه ي اين مقالات در کتاب بيداري ذهن گردآوري شده است.