سعي کرده‌ام در اين کتاب بر تحولات روشنفکران ناظر باشم و به ايضاح افکار آنها بپردازم و طبيعتا در اين روند به‌طور ناخودآگاه در مصاحبه‌ها و بررسي‌هايم غرابت ذهني و همدلي از خود بروز دهم و اين کاملا به صورت ناخودآگاه است که سعي من بر اين بوده که تنها ناظر باشم. در روشنفکري ديني؛ ما غفلتي در حوزه اخلاق فايده‌گرايانه را شاهديم و اين در حالي است که در قرن بيستم گذار از قرائت بينامتني را مي‌بينيم که اخلاق فايده‌گرايانه پايبند به يکسري حقوق بشر و محدوديت‌ها مي‌شود. براي روشنفکران ديني، دين فربه‌ترين مولفه‌ها است و درمقابل آن؛ روشنفکران عرفي را مي‌بينيم که هويت ما و نسبت ما با مغرب‌زمين؛ اصلي‌ترين مولفه‌هاي‌ و دغدغه‌هاي فکري آنهاست. روشنفکران ديني به‌طور کل در دغدغه ديني‌شان مشترک هستند. آنها به گروه‌هاي مختلف تقسيم مي‌شوند که به علت مسائل سياسي و اجتماعي؛ بروزي از نام آنها نمي‌بينيم. جريان تمايز به چپ يکي از اين جريان‌هاست. اين جريان تفکر ايدئولوژيک را منفي نمي‌داند و اوتوپيايي دارد و راهکار رسيدن به آن را تنها انقلاب مي‌داند. براي اين جريان؛ عمل سياسي اولويت دارد و نگاه اين جريان درون‌ ديني نيست. اين جريان؛ دين را به شکل ايدئولوژي مي‌بيند و از آن به‌عنوان ابزاري استفاده مي‌کند تا به کار اجتماع آيد. اين جريان ترجيح مي‌دهد که از آن با نام روشنفکري مذهبي ياد شود.