به اين شعر مولانا توجه کنيم : بار ديگر اين ذرات اشنا غرق مي گردند در گردابها مولانا در قرن هفتم هجري ، برابر با قرن سيزدهم ميلادي زندگي مي کرده است. در آن زمان يک تلسکوپ ابتدائي که در زمان گاليله ساخته شد، وجود نداشت ، چه رسد به تلسکوپ قدرتمندي چون تلسکوپ هابل.اما عکسهائي که تلسکوپ هابل از کهکشانها انداخته و يا مدلهائي از کهکشانها که به وسيله دانشمندان باتوجه به عکسها و اطلاعاتي که تلسکوپ هابل و عکسهاي ديگر تلسکوپ هاي جهان مخابره مي کنند طراحي شده اند، همه نشان دهنده شکلي از يک گرداب بزرگ است که ذرات به دور مرکز گرداب چرخ زده و از ميان آن ذرات ، يک ستاره از ابر و غبار کيهاني زاده مي شود. مولانا با چه ديدي توانسته منظره چرخش ذرات در کهکشانها را مشاهده کند. خردي که در اشعار مولانا موج مي زند در تمام مکاتب فلسفي و عرفاني جهان استنباط مي شود. در اوپانيشادهاي هند آمده است ، روح زميني در انسان ، و روح خورشيد در آن بالا در واقع يک روح است ، و روح ديگري وجود ندارد. اين تشابه انديشه و جهان بيني ميان عارفان شرق و باز تاب آن در ادبيات عرفاني نشانه آگاهي عارفان شرق همچون مولاناهاست که امروز دانش بشري .بر آن صحه مي گذارد. طرح هشياري ذرات عالم در اشعار مولانا، طرح تئو ري وحدت روحي است. نظريه وحدت روحي بر روح داشتن همه هستي از جماد گرفته تا ابر خوشه هاي کهکشاني اعتقاد دارد. بسياري از مخالفين فلسفه وحدت روحي اعتقادي به زنده بودن و هشيار و آگاه بودن هستي ندارند. ويتگنشتاين يکي ار فلاسفه بر جسته، در يکي از نوشته هاي خودمي نويسد ، نظريه وحدت روحي قابل قبول نيست . شما چطور مي خواهيد باور کنيد که يک سنگ داراي شعور يا اگاهي است ، اگر چنين تصوري بکنيد ، شمايک خيال پرداز هستيد. اما بر خلاف نظر فيلسوف برجسته اتريشي ، امروز نظريه کوانتوم ، زيست شناسي کوانتومي و نظريه سيستمها ، تئوري وحدت روحي را تاييد مي کنند.